Piemonte is een streek in noordwest Italie die in het westen grenst aan Frankrijk en ten noorden aan Zwitserland; aan de zuidkant wordt het begrenst door de Ligurische kuststreek en aan de oostkant aan Lombardije.

In het noordelijke en westelijke deel liggen de Alpen, en daar wordt geen wijn verbouwd. De wijngebieden van Piemonte liggen voornamelijk in de uitlopers de Appenijnen, het gebergte dat in Italie van noord naar zuid loopt. De belangrijkste wijngebieden, de Langhe, de Roero en de Monferrato, zijn daar te vinden. Enkele kleinere wijngebieden zijn te vinden ten noordwesten van Turijn en in het noorden van Piemonte, ten zuidwesten van de grote meren.

Piemonte is het beste wijngebied van Italië, nog meer dan Toscane en de andere Italiaanse wijngebieden. Er komen een aantal van de allerbeste wijnen van Italië (en zelfs: ter wereld) vandaan. Piemonte heeft, terwijl het qua omvang maar het 5e wijngebied van Italië is, wel het hoogste aantal DOC’s en DOCG’s van Italië: maar liefst 18 DOCG’s en 41 DOC’s! Piemonte kent daarbij een zeer grote variatie in duivensoorten en typen wijn: er zijn naar schatting nog zo’n 200 autochtone druivensoorten aanwezig, waarvan er een vijftigtal nog verbouwd wordt voor wijn. In de commerciële wijnbouw zijn zo’n 15 druivensoorten belangrijk.

De wijnbouw is in Piemonte nog relatief kleinschalig gebleven, mede als gevolg van het afwisselende landschap met heuvels en dalen: grote wijnhuizen van vele honderden hectaren groot zijn hier nauwelijks ontstaan. Daardoor zijn er nog veel kleine familiebedrijven, waar kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. Zo wordt er bij die bedrijven in de regel nog handmatig geoogst, en is een opvallend groot percentage van de wijnbouwers de afgelopen jaren al overgestapt op een vorm van duurzame landbouw (al dan niet biologisch gecertificeerd of biodynamisch). Traditioneel worden de wijnen ook in de eigen kelder gebotteld, zodat de wijn niet in tankwagens getransporteerd hoeft te worden. Wel zal duidelijk worden dat deze werkwijze kostneverhogend werkt, en de (goede) wijnen uit Piemonte zijn dan ook gemiddeld iets duurder.

De kwaliteitswijnen uit Piemonte zijn vaak nog redelijk traditioneel gevinifieerd en vrij klassiek van stijl, met frisse zuren, mooie fruitigheid, soms met tannines en vaak een licht bittertje. Dit in tegensteling tot de zware, lobbige, zoete en kunstmatig aangezuurde wijnen met veel overrijp fruit, zoals ze vooral uit de Nieuwe Wereld nog wel eens wilen komen. Dat er aan de elegante en complexe Piemontese wijnen na de eerste indruk vaak meer te ontdekken en te genieten valt, wordt gelukkig door steeds meer consumenten herkend en gewaardeerd.

Dat Piemonte zulke goede wijnen produceert komt door een combinatie van ligging / klimaat en ondergrond. De beste wijnen ter wereld komen uit de voor wijnbouw koudere klimaten (“cold climats”), en dankzij de temperende invloed van de zee en de Alpen heerst er een gematigd warm klimaat dat niet te droog is. Dankzij de hoogteligging van de heuvels koelt het in de zomer ’s nachts ook nog goed af, wat belangrijk is voor de rijping en smaakontwikkeling van de druiven. Dor de zuidelijke ligging is het in Piemonte wel altijd warm genoeg om de druiven goed rijp te krijgen, een probleem dat in noordelijkere wijngebieden van Europa zoals Nederland, noord-Duitsland en noordelijk Frankrijk in koude jaren wel speelt.
Dankzij het gunstige klimaat, de glooiende heuvels en de vaak mineraalrijke, kalkrijke bodem zijn de omstandigheden in Piemonte optimaal voor wijnbouw.

Binnen Piemonte zijn de belangrijkste wijngebieden voor rode wijn de Barolo, de Barbaresco en de Roero voor wijn van de Nebbiolo druif, en in mindere mate Gattinara en Ghemme. Voor wijn de Barbera druif zijn dit de Roero, de Langhe (de Barbera d’Alba), de Monferrato (met de Barbera d’Asti en de Monferrato) de belangrijkste. De derde belangrijke druif voor rode wijn is de Dolcetto, die belangrijk is in de omgeving van Ovada en Acqui Terme en ook in de Barolo en Barbaresco veel staat aangeplant, maar belangrijker nog is de Dolcetto’s uit de Dogliani.
Voor witte wijnen zijn dit Roero voor wijn van de Arneis en Favorita, de Monferrato voor spumante (mousserend) en zoete wijn van de Moscato, en Gavi voor wijn van de Cortese.

Voor meer uitgebreide informatie over Piemonte en de wijnen die daar gemaakt wordt verwezen naar:

• - “Piemonte - Wine and Travel Atlas” van Paul Balke. Zeer uitgebreide informatie, ook over aanverwante zaken en met beknopte toeristische info, en met goed leesbare kaarten.
• - “Piemonte naar ieders smaak” van Gido van Imschoot. Geeft een meer persoonlijke impressie, waarbij vooral de schitterende fotografie opvalt. Helaas mist wel een paar goede kaarten.

Het schitterend uitgegeven (Engelstalige) “Piemonte…noblewoman of Wine” van Andrea Zanfi geeft daarnaast een aantal interessante portretten van de belangrijkste wijnmakers van Piemonte.